آشنایی با تاریخچه گرامافون

گرامافون (Gramophone) وسیله‌‌ای است که می‌تواند صداهای ضبط شده روی دیسک در حال چرخش بر روی دستگاه را پخش کند.  این وسیله اولین بار روی یک دیسک مسطح ارائه شد که می‌توانست صدا را ضبط کرده و آپخش کند. امیل برلینر آلمانی آمریکایی را به عنوان مخترع گرامافون می‌شناسند که در سال‌های 1851 تا 1929 زیست می‌کرد. برلینر در واقع توانست فونوگراف اختراع شده توسط ادیسون را ارتقاء داده و گرامافون را اختراع کند. فونوگراف اولین وسیله‌ای بود که امکان ضبط صدا را فراهم می‌کرد و برلینر توانست با رفع محدودیت‌ها آن عملکرد فونوگراف را بهبود بخشیده و گرامافون را اختراع کند. این دستگاه با استفاده از سوزن پخشی که بر روی صفحه‌ چرخشی قرار دارد، می‌تواند صدای ضبط شده بر روی دیسک را پخش کند. سوزن به صورت مکانیکی بر روی شیارهای روی صفحه حرکت کرده و امواج صوتی را تشخیص می‌دهد که منجر به پخش شدن صدا می‌شود.

 

مزیت‌های گرامافون نسبت به فونوگراف

یکی از اصلی‌ترین محدودیت‌هایی که در دستگاه‌های فونوگراف وجود داشت، عدم امکان تولید نسخه‌های متعدد از یک موسیقی بود. مسئله‌ای که شاید امروزه درک آن سخت باشد اما در گذشته موزیسین‌ها در صورتی که قصد داشتند موسیقی را با استفاده از فونوگراف ضبط کنند، باید آن را چندین بار اجرا می‌کردند تا در نهایت بتوانند یک نسخه از آن را ضبط و منتشر کنند؛ این محدودیت در گرامافون وجود نداشت و در این مورد توانسته بود عملکرد بهتری داشته باشد.

یکی دیگر از مزیت‌های گرامافون نسبت به فونوگراف، هزینه تولید کمتر و پیچیدگی کمتر مکانیسم آن بود. به همین دلیل استفاده از گرامافون نسبت به فونوگراف راحت‌تر بود و همین امر باعث شد که بیشتر مورد توجه افراد مختلف قرار گرفته و محبوبیت بالایی داشته باشد.

 

آشنایی با عملکرد گرامافون

گرامافون برای پخش موسیقی و صدا ضبط شده بر روی دیسک از سوزن پخش و صفحه‌ چرخشی بهره می‌برد. سوزن بر روی شیارهای روی صفحه یا همان دیسک حرکت کرده و با تشخیص امواج صوتی، صدا را تولید می‌کند. این صدا از طریق یک مگافون یا صفحه‌ی مخروطی به بیرون منتقل می‌شد و توسط گوش قابل شنیدن است. صدای تولید شده توسط گرامافون اغلب به عنوان صدای آنالوگ شناخته می‌شود که با نوازندگی و اجرای هنرمندان، احساس و عمق بیشتری به موسیقی می‌بخشد.

 

بررسی جایگاه گرامافون در صنعت موسیقی

گرامافون به دلیل عملکرد بهتر نسبت به فونوگراف در ضبط و پخش صدا به مرور زمان به یکی از دستگاه‌های محبوب پخش موسیقی تبدیل شد. استفاده از گرامافون در دهه‌های گذشته بسیار رایج بود و موسیقی‌دانان و علاقمندان به موسیقی از این دستگاه برای پخش آثار موسیقی استفاده می‌کردند. اما با پیشرفت فناوری در طراحی دستگاه‌های پخش صوتی، گرامافون به تدریج از رده خارج شده و دستگاه‌هایی با فناوری پیشرفته‌تر مانند کاست، سی‌دی و در نهایت فایل‌های دیجیتالی به جای گرامافون ظهور کردند. این فناوری‌ها با کیفیت بهتر در پخش صدا و قابلیت‌های جدیدتر، بازار را قبضه کردند.

 

استفاده از گرامافون در عصر حاضر

اگرچه گرامافون امروزه کمتر جهت گوش دادن به موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما هنوز برخی افراد به دنبال جمع‌آوری و استفاده از گرامافون‌های قدیمی هستند. برای این افراد، گرامافون یک نماد تاریخی و ارزشمند است که باعث ایجاد تجربه‌ای منحصر به فرد و خاص در شنیدن موسیقی می‌شود. این افراد اغلب گرامافون‌های قدیمی را جمع‌آوری کرده و در کنار فناوری‌های جدید مانند کامپیوتر، گوشی‌های هوشمند و اسپیکر‌های قدرتمند استفاده می‌کنند تا ترکیبی از کیفیت صدای آنالوگ گرامافون و توانایی پخش صدای دیجیتالی را تجربه کنند.

گرامافون در ایران

چاپ صفحه گرامافون در دوران قاجار با وارد شدن دستگاهای ضبط صدا آغاز شد .و در اواخر دوران قاجار صدای خوانندگان حتی شخص ناصرالدین شاه به روی صفحه هایی به نام صفحه سنگی یا صفحه78 دور به بازار عرضه شد . در ابتدا بنا بر مسائل مذهبی آن دوران معمولا از درج عنوان خوانندگان زن بر روی صفحات خودداری میشد و عنوان ناشنای ذکر میگردید. ضبط صفحات سنگی تقریبا تا اواسط دهه40 ادامه داشت و 2500 عنوان چاپ گردید.

ضبط صفحات 45 دور(صفحه کوچیک) از سال 1345 آغاز شد و تا سال 1353 ادامه داشت در این مدت مابین 20000 تا 10000 عنوان صفحه چاپ گردید